Dolegliwości bólowe kręgosłupa są epidemią XXI wieku. Szacuje się, że w ciągu swojego życia około 80 proc. społeczeństwa cierpi lub będzie cierpiało z ich powodu. Standardowo pacjent zgłaszający się z takimi dolegliwościami do lekarza pierwszego kontaktu otrzymuje typowe leczenie farmakologiczne oraz fizykalne, a także zwolnienie lekarskie - zazwyczaj do 14 dni. Po ustąpieniu ostrej fazy bólowej wdrażana jest rehabilitacja, która bardzo często przynosi jedynie chwilowe złagodzenie objawów, które po pewnym czasie powracają. O poważnych powikłaniach zdrowotnych jakie wiążą się z niewdrożeniem na czas odpowiedniej diagnostyki oraz o metodach skutecznego leczenia dolegliwości bólowych kręgosłupa opowiada prof. dr hab. n. med. Jan Krzysztof Podgórski, neurochirurg ze Szpitala „Enel-Med Centrum” w Warszawie.

Codziennie konsultuję cierpiących pacjentów, którzy przez wiele miesięcy byli rehabilitowani i przyjmowali duże ilości leków, podczas gdy w ich leczeniu zabrakło podstawowej diagnostyki. Wielokrotnie powtarza się sytuacja, że chory z niedowładem kończyn czy zaburzeniami oddawania moczu trafia późno do neurochirurga nie mając wykonanej choćby podstawowej diagnostyki radiologicznej, niepotrzebnie tracąc czas oraz pieniądze na fizjoterapię oraz leczenie niekonwencjonalne – mówi prof. dr hab. n. med. Jan Krzysztof Podgórski, neurochirurg ze Szpitala „Enel-Med Centrum” w Warszawie. - Podczas kolejnych wizyt u lekarza podejmowane są decyzje o rozpoczęciu diagnostyki RTG. W większości przypadków są to klasyczne zdjęcia badanych odcinków kręgosłupa w pozycjach AP i bocznych, które powinny być wykonywane na stojąco, a także – w razie potrzeby – tzw. zdjęcia czynnościowe w maksymalnym przodopochyleniu i tyłozgięciu. Pozwala to ocenić tzw. stabilność poszczególnych segmentów ruchowych kręgosłupa. Te zdjęcia nie wyjaśniają jednak w żaden sposób poziomu uszkodzenia miękkich elementów w obrębie kanału kręgowego. Są pomocne w diagnostyce kręgosłupa, ale na ich podstawie nie powinno się opierać ostatecznej diagnozy i proponować sposobu dalszego leczenia – dodaje prof. dr hab. n. med. Jan Krzysztof Podgórski.

Warto też podkreślić, że stosowanie farmakoterapii, fizykoterapii i leczenia rehabilitacyjnego nie przynosi zadowalającej poprawy w przypadku aż 20 proc. pacjentów skarżących się na bóle kręgosłupa. Tacy chorzy powinni zostać skierowani na badanie neurologiczne już po dwóch tygodniach od pojawienia się bólu. W przypadku stwierdzenia obecności objawów ubytkowych takich jak np.: zaburzenia czucia powierzchniowego, zaniki mięśni, niedowłady kończyn czy zaburzenia funkcji zwieraczy pacjenci powinni być obligatoryjnie kierowani na badania kręgosłupa metodą Rezonansu Magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT).

Należy podkreślić znaczenie wczesnej i odpowiedniej diagnostyki w celu rozpoczęcia fizykotarapii i rehabilitacji we właściwym momencie oraz ewentualne skierowanie na leczenie operacyjne w optymalnym okresie. W szpitalu Enel-Med oferujemy pacjentom Program profilaktyczny „Kompleksowa Diagnostyka Kręgosłupa w 6 godzin”, którego celem jest szybka i profesjonalna ocena stanu kręgosłupa oraz natychmiastowe wdrożenie odpowiedniego leczenia – rehabilitacji lub leczenia operacyjnego. Ważne, aby pacjent miał pewność, że działania jakie proponujemy są oparte na rzetelnych wynikach badań specjalistycznych i konsultacjach medycznych. W ich efekcie, w ciągu 6 godzin pacjent uzyskuje od nas wszystkie niezbędnie informacje na temat stanu swojego kręgosłupa wraz z propozycją optymalnego leczenia – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Jan Krzysztof Podgórski.

Realizacja programu kompleksowej diagnostyki kręgosłupa w 6 godzin rozpoczyna się konsultacją wstępną, na której lekarz prowadzący na podstawie wywiadu z pacjentem proponuje indywidualny plan działania. Następnym etapem jest realizacja zleconych badań z zakresu diagnostyki obrazowej, wśród których mogą znaleźć się m.in.: RTG kręgosłupa, MRI lub TK kręgosłupa, czy też RTG całego kręgosłupa w pozycji stojącej. Program zakończony jest konsultacją podsumowującą, na której lekarz prowadzący interpretuje wyniki badań, a jeśli to niezbędne – informuje o konieczności rozszerzenia diagnostyki i przekazuje wytyczne na przyszłość. Dodatkowo, pacjent spotyka się również z fizjoterapeutą, który przygotowuje zestaw ćwiczeń dla kręgosłupa dostosowany do indywidualnych potrzeb, omawia prawidłowe pozycje w czasie pracy i odpoczynku, a także zaleca korzystne formy aktywności fizycznej. Po wizycie podsumowującej pacjent otrzymuje raport zawierający wyniki badań wykonanych w ramach pakietu oraz opracowane na ich podstawie zalecenia. Lekarz specjalista lub doświadczony rehabilitant jest w stanie ocenić powagę problemu i skierować takiego pacjenta do neurochirurga, który podejmie decyzję o dalszym sposobie leczenia. Zwykle występują dwie możliwości: dalsza rehabilitacja w specjalistycznym ośrodku i farmakoterapia i (lub) kwalifikacja do leczenia operacyjnego, zawsze poprzedzonego rehabilitacją u doświadczonego fizjoterapeuty.

Termin leczenia operacyjnego uzależniony jest od wielu czynników. Jeśli można sobie na to pozwolić, jeśli nie ma pilnych wskazań do leczenia operacyjnego, to najlepiej sprawdza się postępowanie, w którym – przez kilka tygodni – pacjent jest przygotowywany do operacji dyskopatii przez doświadczonego fizjoterapeutę, a w międzyczasie wykonuje szczepienia przeciwko WZW oraz badania podstawowe i niezbędne konsultacje, odstawia leki zmniejszające krzepliwość krwi itd. Od wzmocnienia własnego gorsetu mięśniowego pacjenta przed operacją zależy szybkość jego rekonwalescencji i powrotu do aktywności życiowej oraz zawodowej. Znakomita większość naszych pacjentów po mikrochirurgicznych operacjach tzw. typowej dyskopatii lędźwiowej zaczyna chodzić w pierwszej dobie po operacji, a następnego dnia zazwyczaj wychodzi do domu – dodaje prof. dr hab. n. med. Jan Krzysztof Podgórski.

Po wypisie ze szpitala i po zdjęciu szwów pacjent powinien zgłosić się do swojego fizjoterapeuty, celem podjęcia pooperacyjnej rehabilitacji ruchowej, według opracowanych standardów. Ta pooperacyjna rehabilitacja powinna się zacząć średnio w 3-4 tygodniu po przebytej operacji.

Wstępna rehabilitacja, a w zasadzie nauka usprawniania pacjentów, u których konieczna była ingerencja chirurgiczna rozpoczyna się już w pierwszej dobie po operacji. Ważne, żeby bezpośrednio po operacji pacjenci poznali odpowiedzi na nurtujące ich pytania, nauczyli się podstawowych sposobów poruszania się wstawania, siadania, itp., a także zasad profilaktyki kolejnych urazów oraz poznali pierwsze ćwiczenia. Właściwie prowadzona rehabilitacja ułatwia powrót do pełnej sprawności – tłumaczy Wojciech Petelicki, rehabilitant w Enel-Sport.

Należy dodać, że w przypadku pacjentów cierpiących na dolegliwości bólowe kręgosłupa, którzy są prawidłowo diagnozowani, koszty ich powrotu do zdrowia są wielokrotnie niższe niż u chorych, przebywających na wielomiesięcznym zwolnieniu lekarskim lub kierowanych na zasiłek rehabilitacyjny czy rentę inwalidzką. Prawidłowa diagnoza i szybkie, właściwe postępowanie okazuje się najbardziej efektywną dla Pacjenta oraz najtańszą formą leczenia.